Yaygın gelişimsel bozukluklar; erken çocukluk döneminde başlayan sosyal beceri, dil gelişimi ve davranış alanında uygun gelişmeme veya kaybın olduğu bir grup psikiyatrik bozukluktur. Genel olarak bu bozukluklar gelişimin bir çok alanını etkilerler ve süreğen işlev bozukluklarına yol açarlar.

Bu bozuklukların en iyi bilineni otistik bozukluk (infantil otizm olarak da bilinir) olup; karşılıklı sosyal etkileşimde, sözel iletişimde bozukluklar ve basmakalıp stereotipik davranış örüntüsü ile karakterizedir.

Bunlar:

1.Otizm(Otistik Bozukluk )

2.Rett Bozukluğu

3.Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu

4.Asperger Bozukluğu

5.Başka türlü adlandırılmayan yaygın gelişimsel bozukluk(A TİPİK OTİZM)

1.OTİZM ( OTİSTİK BOZUKLUK)

Otizm, iletişim ve sosyal gelişim alanlarındaki kısıtlılıkla seyreden ve çocuğun gelişimini önemli derecede olumsuz etkileyen bir bozukluktur. Doğuştan gelen bir bozukluk olmasına rağmen, belirtiler bebeklik ve erken çocukluk döneminde belirmeye başlar.

Konuşmanın gecikmesi veya gelişmemesi, ilgi alanlarında sınırlılık, insanlar ile ilişki kurma yerine cansız nesnelerle ilgilenme, oyuna ilgi duymama, yaşıtlarıyla oyun oynamama ve tekrar edici basmakalıp davranışlarda bulunma gibi özellikler ile kendini gösterir.

OTİZMİN BELİRTİLERİ

Eğer çocuğunuz:

- Başkalarıyla göz teması kurmuyorsa,

- İsmini söylediğinizde bakmıyorsa,

- Söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa,

- Parmağıyla istediği şeyi göstermiyorsa,

- Oyuncaklarla oynamayı bilmiyorsa,

- Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,

- Bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz ortamlarda söylüyorsa,

- Konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa,

- Sallanmak, çırpınmak gibi garip hareketleri varsa,

- Aşırı hareketli, hep kendi bildiğince davranıyorsa, takılıp kalıyorsa,

- Bazı eşyaları döndürmek, sıraya dizmek gibi sıra dışı hareketler yapıyorsa,

- Günlük yaşamındaki düzen değişikliklerine aşırı tepki veriyorsa, otizm açısından değerlendirme yapmak gerekir.

2.RETT BOZUKLUĞU

Rett sendromu dünyanın her yerinde 10.000-23.000′de 1 gibi bir sıklıkla ve genellikle kızlarda görülen bir gelişim bozukluğudur. Rett sendromlu kızlar yaşamlarının ilk (6-18) aylarına dek tamamen normal ya da normale yakın gelişim gösterirken önce hızlı bir gerileme ile öğrenilen becerileri unutur sonra da uzun bir duraksama devresine girerler.

Rett Sendromu’nun nedenleri arasında kalıtsal özellikleri olduğuna dair güçlü kanıtlar varsa da Rett sendromunun nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir.

Rett Bozukluğunun Belirtileri

* İnce ve açık renk derili yüzleri, sivri burunları, küçük el ve ayakları, bazı tipik özellikleridir.

* Ellerini belli bir amaç için (yemek yeme, eşya toplama) uzun süre kullanamazlar. Daha çok ellerini önde birleştirme, ovuşturma, el yıkar gibi yapma ve ellerini ağzına götürme gibi hareketleri ard arda yaparlar. El çevirme, alkış, elleriyle dizlerine vurma ve parmaklarını oynatma gibi tekrarlanan el hareketlerinin bir veya bir kaçı da sıklıkla görülebilir.

* Psikomotor gelişiminde yavaşlama, yürüme ve gövde hareketlerinde zayıf koordinasyon gösterirler.

* El ve ayakta kasılma ve titremeler görülür.

* Dil gelişimlerinde gecikmeler görülür.

* Baş çevresinin büyümesi 3 aydan 4 yaşa kadar yavaşladığı için kafası yaşına göre küçüktür.

* Bazı Rett sendromlu kızlarda büyüdükçe; nefes almada düzensizlikler, nöbetler, kasılmalar, omurganın eğrilmesi, diş gıcırdatma, çiğneme ve yutma problemleri, kabızlık, el ve ayak eklemlerinde kan dolaşımının bozukluğu nedeniyle soğukluk gibi belirtilerden bazıları görülebilir.

Rett sendromu sıklıkla Cerebral Palsy (Beyin felci) ve erken çocukluk otizmi ile karıştırılır. Bu nedenle Rett sendromunun özelliklerinin ve gelişim aşamalarının ailelerce bilinmesi, dikkatli ve ayrıntılı bir tıbbi değerlendirme yapılabilmesini sağlar. Böylece tanının erken konulabilmesi ve eğitimin erken başlayabilmesi sağlanabilir.

3.ASPERGER BOZUKLUĞU

Asperger Sendromu, çocukluk çağında ortaya çıkan genetik geçişli bir sorundur. Sendromun ana belirtisi aşırı içe kapanıklık durumudur. Tekrarlayıcı davranışlar, tekdüze bir konuşma, belli bir konuya abartılı ilgi diğer önemli belirtilerdir. Engellilerde, 3-4 yaşlarından sonra yavaş yavaş belli olmaya başlar. Çocuklar genellikle 3-4 yaşına kadar yaşıtları gibi davranıp, hareket ederler. Erkek çocuklarında daha sık görülür.

Aspergerli çocuklarla ilgili en büyük tereddüt her içe kapanık, sosyal iletişimi zayıf, çocuğun bu sendroma dahil edilmesidir. Çünkü ailenin aşırı korumacılığı, aşırı eleştiri sonucu ortaya çıkan güvensizlik ve buna bağlı sosyal iletişimde başarısızlık asperger sendromu olarak değerlendirilebilir.

Asperger sendromu otizm içinde çok fonksiyonlu, en fazla yüz güldüren bir spekturumda değerlendirilir. Asperger sendromuna sahip olan çocuklarda aşırı içe kapanıklık durumu ana belirtidir.

4.ÇOÇUKLUĞUN DEZİNTEGRATİF BOZUKLUĞU

(ÇDB) ya da Heller sendromu, dezintegratif psikoz, üç yaşından sonra çocukların dil, sosyal işlev, ve motor becerilerinin gelişiminde gecikmeler olarak görülen ve ender rastlanan bir durumdur. Araştırmacılar bu durumun nelerden kaynaklandığını henüz bulamamıştır.

5.Başka türlü adlandırılmayan yaygın gelişimsel bozukluk( A TİPİK OTİZM)

Dil ve sosyal iletişimle ilgili sorunlar, dilin amaca yönelik kullanımındaki sorunlar, aşırı çekingenlik, aşırı utangaçlık, gündelik ve özel yaşamında belli ilkelere aşırı katı yaklaşım ve bağlılık gibi durumlarla ilişkili olarak göz önüne alınabilen bir durumdur. Fakat otizme kıyasla ilerleyen yaşla tanı değişebilir veya kaybolabilir. İyi eğitimle ve elverişli şartlarda tamamen normale dönebilir. Hafif otizmden ayırması zor bir durumdur.

• İşlevsel becerilerin kazandırılmasına ön koşul oluşturan temel eşleme ve taklit becerilerini geliştirmeleri,

• Sosyal etkileşim başlatma ve sürdürme becerilerini geliştirmeleri,

• Alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliştirmeleri,

• İletişim becerilerini geliştirmeleri,

• Bağımsız çalışma ve işlevde bulunma ile organize olma becerilerini kazanmaları,

• Öz bakım ve günlük yaşam becerilerini geliştirmeleri,

• Akademik becerilerini geliştirmeleri,

• Toplumsal yaşama katılım ve sosyal uyum becerilerini geliştirmeleri beklenmektedir.